بررسی شیوه های گفتار مطلوب در قرآن و حدیث

سخن یکی از مواهب بزرگ الهی است که به آدمی ارزانی شده است. خداوند سبحان نه تنها استعداد سخن گفتن را با گویش های متنوع، در نهاد بشر آفرید، بلکه چگونگی و آداب آن را نیز، چه با الهام فطری و هدایت درونی و چه از راه وحی و تشریع بیرونی به وی آموخت . جامعه انسانی و?زندگی اجتماعی بشر، برای ادامه حیات خود به ابزارهایی نیازمند?است . یکی از این نیازها و ابزارهای حیاتی برای زندگی اجتماعی انسان، نعمت گفتار است که برای انتقال نیازها، دانش و?آگاهی، معارف و خواسته ها و...مورد استفاده قرار می گیرد. داشتن روابط بین فردی نه تنها در رفع نیازهای آدمی بسیار حائز اهمیت است، بلکه موجب شکوفایی استعدادها و بالابردن سطح زندگی انسان ها نیز می گردد. این ارتباط اغلب از طریق گفتار برقرار می شود. به همین دلیل، گفتار و کلام دارای انواع و اقسامی است؛ که گاه مطلوب و اثر بخش و گاهی مضر و زیان بار است. همچنین شرایطی نیز برای همین گفتار وجود دارد تا بتواند هم برای گوینده مفید باشد ، هم اینکه برای افراد جامعه اثر بخش و کارا واقع شود. قرآن کریم و روایات معصومین (ع) به خوبی این ویژگی ها و شیوه ها را برای گفتار مطلوب و اثر بخش بیان داشته است؛گاهی به روش مستقیم و صریح و گاه غیر مستقیم و با ارائه مصادیق سخن نیک و گفتگوی موثر، ما را به آداب آن رهنمون ساخته است. پژوهش حاضر کوشیده است تا با استفاده از این دو گوهر گرانبها، شرایط و ویژگی های گفتار مطلوب و کارآمد را بیان و طبقه بندی نماید. و شیوه ها و عواملی که سبب بهبود گفتار و در نهایت، مطلوب و موثر ساختن آن می گردد، را شناسایی و معرفی نماید؛ همچنین موانع برقراری این ارتباط سازنده را از نظر قرآن و حدیث روشن سازد؛ تا در زندگی روزمره بیشتر مورد استفاده قرار گیرد و بتواند راهگشایی حل بسیاری از مشکلات گردد. واژگان کلیدی: گفتار مطلوب، گفتار اثر بخش، سخن کار آمد، قرآن، حدیث.